روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات
روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات
روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات، علامت سوال بزرگی را برای فعالان این حوزه به وجود می‌آورند، به طور کلی به هر اقدامی که باعث افزوده شدن رنگ به الیاف یا توده پارچه شود، رنگرزی پارچه می‌گویند. روش‌های مختلفی برای انجام این کار وجود داشته که هر کدام دارای نکات مثبت و منفی فراوانی هستند. شما باید بسته به نوع پارچه، نوع رنگ مورد استفاده، دستگاه‌ها و تجهیزاتی که در اختیار دارید و چند فاکتور دیگر، روش مورد نظر خود را انتخاب کرده و بر اساس آن برای تکمیل پارچه خود اقدام کنید.
در ادامه به توضیح روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات پرداخته و موارد مختلف آن را با یکدیگر مرور می‌کنیم؛ در آخر نیز به بررسی بهترین شرکت در این زمینه می‌پردازیم و مناسب‌ترین درگاه را برای رنگرزی پارچه انتخاب خواهیم کرد.
فهرست مطالب
فرآیند رنگرزی منسوجات
به طور کلی انواع رنگرزی، در سه مرحله انجام می‌شود:
1- اتصال مولکول‌های رنگ به سطح الیاف پارچه
2- نفوذ رنگ به فضاهای بین مولکولی و گسترش آن در تمامی بخش‌های پارچه
3- تثبیت رنگ در امتداد زنجیره‌های بلند مولکولی در پارچه و الیاف
عموما الیاف به دو صورت رنگ را جذب کرده و مراحل رنگرزی پارچه را به جلو هدایت می‌کنند. برخی از الیاف به صورت فیزیکی و برخی دیگر به صورت شیمیایی به روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات یاری می‌رسانند. برخی از پارچه‌ها به سرعت رنگ می‌گیرند در حالی که برخی دیگر، برای رنگ گرفتن نیاز به سپری کردن مراحل خاصی داشته و صبر بیشتری را طلب می‌کنند. به سرعت رنگ گرفتن در پارچه، عموما نرخ رنگرزی آن پارچه گفته می‌شود.
در صنایع نساجی به محلول رنگی که از آن در جهت رنگرزی پارچه استفاده می‌شود، حمام رنگ می‌گویند؛ حمام رنگ، نوع پارچه و نوع رنگ نیز از عوامل موثر در نرخ رنگرزی پارچه محسوب می‌شوند.
عوامل تاثیر گذار در فرایند رنگرزی منسوجات
شرایط حمام رنگ تاثیر مستقیمی در روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات دارد؛ غلظت رنگینه، دمای مایع، الکترولیت‌ها و دیگر شرایط حمام، تعیین‌کننده کیفیت و سرعت کار ما خواهند بود.
عامل تاثیر گذار بعدی، نسبت ماده به محلول در حمام رنگ است. این که شما چه میزان پارچه را در چه حجمی از رنگ غوطه‌ور کنید و اینکه آن رنگ تا چه میزان قدرت بارور کردن پارچه شما را داشته باشد، عواملی موثر و مهم در رنگرزی پارچه شما محسوب می‌شوند.
نسبت محصولات به محلول نیز عاملی تعیین‌کننده و اساسی در این زمینه به شمار می‌آید، توجه داشته باشید که ته‌رنگی که در حمام رنگ استفاده می‌کنید در روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات موثر خواهد بود.
شما باید جنس رنگ خود را با پارچه‌ای که قصد رنگرزی آن را دارید، هماهنگ کنید؛ عموما برای الیاف مصنوعی، حیوانی یا گیاهی، رنگی انتخاب می‌شود که میل به ترکیب با این الیاف را در ذات خود داشته باشد. توجه کنید که در صورت انتخاب اشتباه و ناهماهنگ، مولکول‌های رنگینه نمی‌توانند به بهترین شکل ممکن به عمق پارچه نفوذ کنند و مراحل رنگرزی به صورت کامل انجام نمی‌گیرد.
نوع رنگدانه شما، در فرآیند رنگرزی منسوجات به شیوه‌ای مستقیم تاثیرگذار خواهد بود؛ به عنوان مثال رنگینه‌های راکتیو می‌توانند به صورت مستقیم با اغلب الیاف و توده‌های درونی پارچه‌ها ترکیب شوند و ثبات رنگ بالایی را به پارچه انتخابی شما اهدا کنند. امروزه انواع مختلفی از رنگینه‌ها در بازار وجود دارد که انتخاب رنگینه مناسب برای شما، چالشی اساسی و مهم به شمار می‌آید.
روش های رنگرزی منسوجات
بیش از ده‌ها روش مختلف برای رنگ بخشیدن به الیاف مختلف وجود دارد؛ این روش‌ها بر اساس نیاز مشتری و همچنین امکانات شرکت تولید کننده انتخاب می‌شوند. انتخاب روش صحیح رنگرزی، علاوه بر آسان نمودن کار، کیفیت نهایی را بالا برده و به شما کمک شایانی در این زمینه خواهد کرد.
- رنگرزی به روش ژیگر: در این روش، رنگینه‌ها در حمام رنگی از طریق چند غلطک به یکدیگر منتقل شده و انواع بخش‌های مختلف یک پارچه را در معرض مولکول‌های رنگی قرار می‌دهند؛ مغ‌کشی در این روش به وسیله یک ژیگر یا پاتیل صورت گرفته و بعد از آن، مراحل نام برده شده سپری می‌شوند.
- رنگرزی به روش نقطه‌ای: این روش بیشتر برای پارچه‌های نخی یا پشمی مورد استفاده قرار گرفته و بهترین جواب‌دهی را در این دو نوع پارچه خواهد داشت. پیوندهای رنگی خاصی در این روش وجود دارند که بر روی چروک‌ها و لکه‌های پارچه قرار گرفته و آن‌ها را آغشته به رنگینه می‌کنند.
- رنگرزی به روش بیم یا چله‌ای: این روش یکی از روش‌هایی است که در آن، نخ قبل از بافته شدن رنگ می‌شود و پارچه در مرحله نهایی، نیازی به رنگرزی ندارد. روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات در این روش آسان‌تر از باقی گزینه‌ها خواهد بود. نخ در این روش به دور شکل‌هایی مشبک پیچیده می‌شود و سپس رنگینه از میان این شکل، عبور می‌کند.
♦️🔶 روش کاربردی چاپ پارچه 🔶♦️
سایر روش های رنگرزی منسوجات
بخش دیگر روش‌های رنگرزی به شرح زیر می‌باشند:
- رنگرزی به روش متقاطع: یکی از محبوب‌ترین روش‌های رنگرزی در دنیا و همچنین ایران، روش متقاطع یا کراسینگ است. در این روش شما می‌توانید با استفاده از یک حمام رنگ، اثراتی متنوع را بر روی پارچه پیاده‌سازی کنید. این روش به شما این امکان را می‌دهد تا صرفا بخشی از پارچه را رنگ کرده و بخشی را بدون رنگ باقی بگذارید. فرآیند رنگرزی منسوجات در این روش یکسان با باقی روش‌ها بوده اما نتیجه حاصله، می‌تواند برای شما جذاب و جدید نمود کند.
- رنگرزی به روش باتیک: یکی از قدیمی‌ترین روش‌ها برای رنگرزی روش باتیک بوده که امروزه مانند سابق، استفاده زیادی از آن نمی‌شود؛ در این روش بخش‌هایی از پارچه را با موم می‌پوشانند و بخش‌های آزاد پارچه، به خود رنگ می‌گیرند. این مرحله چند بار تکرار شده و شما حتی می‌توانید یک پارچه را به چند رنگ مختلف رنگرزی کنید.
- رنگرزی به روش عدلی: یکی از بهترین روش‌ها برای رنگرزی با قیمت پایین و به صورت ارزان، روش عدلی است. این روش نیازی به تمیز کردن یا صمغ‌گیری نداشته و صرفا با استفاده از حمام آب سرد، می‌توان این نوع از رنگرزی را روی کار پیاده کرد. فرآیند رنگرزی منسوجات در اغلب روش‌ها متفاوت بوده اما کلیات آن و نکاتی که باید رعایت شود، در تمامی آن‌ها یکسان خواهد بود.
- رنگرزی به روش تصادفی: یکی از روش‌های دیگری که امروزه محبوب بوده و استفاده زیادی از آن می‌شود، روش تصادفی نام دارد. این روش به گونه‌ای است که تنها بخش‌های خاصی از نخ رنگ می‌شوند و شما می‌توانید به انتخاب خود، تکه‌های خاصی از نخ را به رنگینه آغشته کنید.
سه روش مختلف برای انجام این روش وجود دارد: در روش اول کلاف‌های درهم پیچیده به صورت تکه‌ای رنگ می‌شوند. روش دوم درباره نخ‌های باز شده مورد استفاده قرار می‌گیرد و شما می‌توانید با پهن کردن نخ روی سطح، اقدام به رنگرزی آن کنید. آخرین روش در روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات به صورت تصادفی، نخ‌ها دور دوک‌هایی با منافذ مشخص پیچیده می‌شوند و رنگ از این منافذ به داخل رفته و بخش‌هایی از نخ را رنگ می‌کند.
روش الیاف خام، روش نخ، روش محلول و روش زنجیری بخشی دیگر از روش‌هایی است که می‌توانید از آن‌ها در فرآیند رنگرزی منسوجات استفاده کنید.
انتخاب روش مناسب، نیمی از راه نساجی خواهد بود و اولین فاکتور در این انتخاب باید جنس نخ و همچنین نتیجه دلخواه شما باشد. شما بر اساس این که به دنبال چه نوع رنگینه‌ای هستید، می‌توانید روش رنگرزی خود را عوض کرده یا با همان روش قبلی به رنگرزی ادامه دهید.
روند رنگرزی
بعد از انتخاب بهترین روش برای انجام رنگرزی و در بر گرفتن فرآیند رنگرزی منسوجات، زمان آن رسیده تا با روند این کار آشنا شویم و نکاتی که تعیین کننده کیفیت و عمر رنگرزی پارچه هستند را کاملا یاد بگیریم. رعایت کردن این نکات و دقت به آن‌ها حین انجام رنگرزی، کیفیت کار را دو چندان کرده و مراحل را آسان‌تر می‌کند.
- رنگرزی و ماندگاری آن: رنگی که با رنگرزی بر روی پارچه ثبت می‌شود، نباید به راحتی از آن پاک شده یا از بین رود؛ رنگی که دائمی باشد، با شستشو به روش معمول از بین نمی‌رود و شستن لباس، تاثیری در پررنگ یا کمرنگ بودن آن نخواهد داشت. نور آفتاب نیز نباید تاثیری در رنگ پارچه گذاشته و روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات استاندارد، باید از رفتن رنگ در برابر نور آفتاب جلوگیری کنند.
- میزان جذب: روند اتصال مولکول‌های رنگینه در تمامی فرآیندهای جذب و مراحل مختلف آن، به صورت یکسان خواهد بود. رسیدن مولکول رنگینه به سطح الیاف و چسبیدن به آن، اصلی‌ترین نکته‌ای است که باعث رنگ گرفتن پارچه ما خواهد شد. مولکول‌های رنگینه به چهار روش خود را به سطح پارچه متصل می‌کنند؛ پیوند هیدروژنی، نیروهای یونی، پیوند کووالانسی و نیروهای واندرووالسی؛ نوع پیوند تاثیر خاصی را در استحکام آن نخواهد داشت و شما نیازی به نگران شدن در این مورد نخواهید داشت.
رنگرزی پشم
رنگرزی پشم به دلیل الیاف مخصوص آن، مقداری با روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات دیگر متفاوت خواهد بود. جالب است بدانید که پشم حاوی 20 نوع آمینواسید مختلف است و این تنوع آمینو اسیدها، کار را برای رنگرزی تا مقداری سخت خواهد کرد. یکی از روش‌هایی که در رنگرزی پشم به کار می‌رود، افزودن روغن ویترول به حمام رنگ خواهد بود؛ این روغن می‌تواند روند برقراری پیوند های ارتباطی میان آمینواسیدهای پشم و رنگ را افزایش دهد و روند رنگرزی را به شیوه‌ای مثبت، مدیریت کند.
بین الیاف و رنگینه‌ها در حمام رنگ پیوند کووالانسی برقرار می‌شود و این پیوند، مولکول‌های واکنش‌پذیر رنگینه را تحریک کرده و باعث افزایش قدرت پیوند می‌گردد.
فرآیند رنگرزی منسوجات پشمی، در ظاهر فرآیندی سخت و طاقتفرسا به شمار می‌رود اما اگر در انجام آن دقت کنید و اطلاعات کافی را درباره مواد شیمیایی پشم بدانید، می‌توان این پیوند را به ساده‌ترین روش‌های ممکن انجام داد و از رنگ گرفتن کامل الیاف پشمی، اطمینان حاصل کرد.
فرآیند رنگرزی از نظر شیمیایی
یکی از اصلی‌ترین قوانینی که هنگام مغ‌کشی باید آن را رعایت کرده و به آن دقت کنیم، این است که گرمای حمام باید از بخش درونی آن تامین گردد. این قانون در انواع روش‌های رنگرزی ثابت بوده و شما باید آن را در تمامی متد های مختلف، رعایت کنید.
زمانی که مولکول‌های رنگینه به بافت و الیاف پارچه منتقل می‌شوند، انرژی زیادی را صرف می‌کنند. این انرژی باعث تورم کردن الیاف پارچه شده و بدین شکل آن‌ها را برای پذیرفتن رنگ بیش از پیش آماده می‌کند. به این فرآیند که در نهایت باعث رنگ گرفتن پارچه می‌شود، فرآیند رمق کشی گفته می‌شود. در روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات به حالتی که در آن پارچه به طور کامل رنگ را به خود گرفته و یکدست شود، یکنواختی کیفیت رنگرزی یا برابری می‌گویند. برابری یکی از مهم‌ترین معیارهای سنجش کیفیت رنگرزی پارچه به شمار می‌رود؛ هرچه یکنواختی کیفیت رنگرزی بیشتر باشد، نشان از بهتر بودن روش ما و کارآمدی آن دارد.
اطمینان حاصل کردن از پیوند و تماس صحیح میان مولکول‌های رنگینه و الیاف پارچه، تعیین کننده میزان کنترل شما در شرایط رنگرزی محسوب می‌شود؛ هرچند که این پیوند در برخی از انواع آن، به روش‌های دیگری انجام می‌گیرد و شما باید به روش‌های دیگری سعی در کنترل کردن آن داشته باشید. به عنوان مثال، در رنگرزی به روش محلول تاکید زیادی به روش‌های مختلف رنگرزی در آب می‌شود و شما باید بیشتر توجه خود را معطوف به این بخش از کار کرده و آن را به نحو احسن انجام دهید.
اما سوال اینجاست که کدام شرکت می‌تواند گزینه خوبی برای رعایت تمامی این نکات ریز و درشت به شمار آید؟
سخن آخر
شرکت شبرنگ فام یکی از بهترین و باتجربه‌ترین شرکت‌های نساجی در ایران بوده که انواع خدمات نساجی مانند رنگرزی، بافت نخ و غیره را به بهترین شکل ممکن برای شما انجام خواهد داد. شرکت شبرنگ فام با استفاده از معتبرترین و حرفه‌ای‌ترین متخصص‌های حال حاضر این کشور، کیفیتی باور نکردنی را در مراحل مختلف رنگرزی به شما ارائه خواهد داد.
روش رنگرزی و نوع پارچه شما تاثیر زیادی در کیفیت کارهای شرکت شبرنگ فام نخواهد داشت و شما می‌توانید انواع پارچه را با خیال راحت به دستان مطمئن کارشناسان این شرکت بسپارید.
اگر در انتخاب شرکت مناسب شک دارید، یا نمی‌دانید نوع پارچه خود را در کدام یک از روش ها و فرآیند رنگرزی منسوجات قرار دهید، پیشنهاد ما به شما مطالعه سایت این شرکت و مطلع شدن از ویژگی‌های آن خواهد بود.
مطالب مفید
منتشر شده در تاریخ 1 بهمن 1401
